صنعت خودرو در سالی که قرار بود به نقطه عطف برنامه‌های توسعه‌ای خود نزدیک شود، با چالشی جدی روبه‌رو شده است. آمارهای هشت‌ماهه نشان می‌دهد تولید نه‌تنها به هدف سه‌میلیون‌دستگاهی افق ۱۴۰۴ نزدیک نشده، بلکه نسبت به سال گذشته نیز افت محسوسی داشته و حدود هفت درصد کاهش یافته است. این روند در حالی رقم می‌خورد که خودروسازان با انباشت بی‌سابقه زیان، بدهی سنگین به زنجیره تامین و محدودیت‌های متعدد مالی و ارزی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. همزمان، تعدد مراکز تصمیم‌گیری، سیاست‌های ناپایدار و قیمت‌گذاری دستوری، فضای این صنعت را بیش از هر زمان دیگری آشفته کرده است.

هم‌اکنون نشست کمیته ارز و گمرک انجمن تخصصی صنایع همگن قطعه‌سازان خودرو کشور در محل انجمن تهران با حضور جمعی از قطعه‌سازان در حال برگزاری است.

امیرحسین جلالی، نایب‌رئیس انجمن قطعه‌سازان استان تهران، با گلایه از بلاتکلیفی تسهیلات ۴۰ همتی، اعلام کرد تاکنون هیچ رقمی به قطعه‌سازان پرداخت نشده است.

او تأکید کرد اگر این تسهیلات ۴۰ همتی پرداخت نشود، زنجیره تأمین (به‌ویژه در سایپا) با بحران جدی مواجه خواهد شد.

تسهیلات ۴۰همتی وعده داده‌شده برای نجات صنعت قطعه، حالا به در بسته‌ بانک‌ها خورده و فعالان این بخش هشدار می‌دهند که ادامه این بن‌بست، می‌تواند زنجیره تولید خودرو را با تعطیلی واحدها مواجه کند.

در شرایطی که به گفته فعالان این حوزه، صنعت قطعه‌سازی در حساس‌ترین دوره سال‌های اخیر قرار گرفته، قرار بود تسهیلات ۴۰ همتی وعده‌داده‌شده از سوی دولت نقش «چرخ‌دنده نجات» این بخش را بازی کند؛ اما این منابع همچنان در پیچ‌وخم نظام بانکی متوقف مانده است. فرآیند تخصیص این تسهیلات از مردادماه آغاز شد، اما با گذشت چندین ماه، قطعه‌سازان هنوز حتی یک ریال دریافت نکرده‌اند؛ موضوعی که به باور کارشناسان، بیش از آنکه صرفاً محصول بوروکراسی باشد، نشانه کمبود نقدینگی بانک‌ها و ناتوانی آنها در تأمین چنین بسته سنگینی است.

گزارش تازه منتشرشده «ماه‌نمای صنعت خودرو و قطعه‌سازی» از سوی انجمن قطعه سازان استان تهران، نشان می‌دهد صنعت خودرو در آبان ۱۴۰۴ با مجموعه‌ای از چالش‌ها و تغییرات جدی روبه‌رو بوده است.

موضوع اعطای تسهیلات ۲۰ همتی به هر یک از دو خودروساز بزرگ در راستای پرداخت مطالبات قطعه سازان پس از کش و قوس‌های فراوان به مرحله اجرا رسید.

طبق اعلام سخنگوی وزارت صمت دو منبع بانکی به ارزش هر کدام ۲۰هزار‌میلیارد تومان برای حمایت از خودروسازان پیش‌بینی شده و سازوکار اجرایی آن ابلاغ شده است. بر این اساس قطعه‌سازان به بانک‌ها معرفی شده و بانک منابع مالی را مستقیما به حساب قطعه‌ساز واریز می‌کند. این وجوه در حساب خودروساز گردش نخواهد داشت.

«ایران خودرو» از کاهش ۴۱درصدی شکایات مردمی از این مجموعه در شش ماه ابتدایی سال خبر داد. بزرگترین خودروسازی کشور اعلام کرد از ابتدای فروردین ۱۴۰۴ تا پایان شهریور، ۲۶هزار پرونده کمتر از مدت مشابه سال گذشته تشکیل شده و از ۶۴ هزار به ۳۸ هزار پرونده رسیده است. 

نرگس صفاری، عضو هیئت‌مدیره انجمن قطعه‌سازان استان تهران، در واکنش به تخصیص ۴۰ هزار میلیارد تومان به ایران‌خودرو، سایپا و زنجیره تأمین قطعه، این اقدام را «گامی لازم اما ناکافی» توصیف کرد و هشدار داد که تزریق نقدینگی بدون اصلاحات ساختاری، تنها بحران را به تعویق می‌اندازد.

امیرحسن جلالی، نایب‌رئیس انجمن قطعه‌سازان استان تهران با اشاره به ضرورت چابک‌سازی صنعت خودرو و حمایت از بنگاه‌های تولیدی گفت: سایپا امروز زخمی و نیازمند پشتیبانی است؛ در حالی‌که ایران‌خودرو در همین شرایط سخت تحریمی با افزایش تیراژ، پرداخت‌های منظم هفتگی و توسعه محصول، عملکردی قابل‌تقدیر داشته و واقعاً مایه سربلندی صنعت خودرو شده است.

درحالی به‌گفته سخنگوی وزارت صمت تسهیلات ۴۰ همتی که قرار بود برای دو خودروساز کشور تامین و صرف بخشی از بدهی خودروسازان به قطعه‌سازان شود، به‌حساب قطعه‌سازان نشسته است که تولیدکنندگان قطعه می‌گویند ماجرا به این سادگی نیست و چالش‌هایی در مورد استفاده از این پول وجود دارد.

موضوع تسهیلات ۲۰ همتی به هر یک از دو خودروساز بزرگ کشور که درمجموع به ۴۰ همت می‌رسد، از اوایل مهرماه کلید خورد. طی ماه‌های اخیر خودروسازان در تامین قطعات دچار مشکل جدی شده بودند و انباشت بدهی آن‌ها به قطعه‌سازان وضع را به‌جایی رسانده بود که پارکینگ خودروسازان مملو از خودروهای ناقص شده بود.

سیدجواد حسینی‌کیا، با اشاره به نشست روز گذشته (سه‌شنبه ۱۱ آذر) اعضای کمیسیون صنایع و معادن مجلس با وزیر صمت و جمعی از خودروسازان و قطعه‌سازان، اظهار کرد: در این نشست که با حضور وزیر صمت، معاونان وی، خودروسازان و قطعه‌سازان برگزار شد، موضوعاتی همچون کیفیت خودروهای تولیدی، زمان تحویل و نحوه تخصیص ارز به صنعت خودرو مورد بررسی قرار گرفت.

وی با اشاره به تأکید کمیسیون بر ضرورت ارتقای کیفیت محصولات داخلی افزود: در جلسه تصریح شد که حرکت صنعت خودرو باید به سمت تولید خودروهای هیبریدی و برقی سرعت گیرد؛ در همین زمینه، ایران‌خودرو اعلام کرد هفته آینده از یک محصول هیبریدی جدید رونمایی خواهد کرد.

درحالی‌که طبق اهداف افق ۱۴۰۴ باید تولید خودرو به سه‌میلیون دستگاه می‌رسید، آمار هشت‌ماهه امسال با کاهش ۶.۴ درصدی تولید، فاصله جدی صنعت خودرو با هدف‌گذاری را نشان می‌دهد.